کرج – شهر بی المان
آنچه در ذهن و خاطره جمعی افراد بیشتر از هر چیزی نقش‌آفرینی می‌کند المان هایی است که یک شهر را در ذهن و قلب انسان جاودانه و پر خاطره می‌سازد. از بارگاه مقدس امام رئوف در مشهد‌الرضا گرفته تا سی و سه پل و زاینده رود، ارگ بم و ائل گلی یا حتی همین برج آزادی و برج میلاد. اما البرز که مهد و مرکز اقوام و میزبان مردمی از گوشه گوشه ایران است خود بی نماد است!
تیلدا حسینی – اکو البرز؛ ایران سرزمینی پر از اقوام مختلف، تنوع زیستی و آب و هوای متفاوت است. کافی است از یک شهر به شهر دیگر سفر کنیم تا از لذت یک غذای خوش طعم تا خاطره هوای یک شهر ما را با خود به دنیایی از خاطرات ببرد.
از شمال کشور تا جنوب این اقلیم، از شرق تا غرب این سرزمین آنقدر از تنوع زیستی، شهری، اجتماعی و فرهنگی غنی برخوردار است که چشم و دل هر جهانگردی را از این همه لذت ناب سیراب خواهد کرد.
اما آنچه در ذهن و خاطره جمعی افراد بیشتر از هر چیزی نقش‌آفرینی می‌کند المان هایی است که یک شهر را در ذهن و قلب انسان جاودانه و پر خاطره می‌سازد. از بارگاه مقدس امام رئوف در مشهد‌الرضا گرفته تا سی و سه پل و زاینده رود، ارگ بم و ائل گلی یا حتی همین برج آزادی و برج میلاد.
جالب این است البرز که مهد و مرکز اقوام و میزبان مردمی از گوشه گوشه ایران است خود بی نماد است! البرز به عنوان ایران کوچک سالهاست که به استان تبدیل شده، آن هم در شرایطی که یک المان شهری بی بهره است.
سالهاست طی فراخوان‌های متفاوت از سوی متولیان شهر درخواست شده هنرمندان، نوابغ و شهروندان با ارائه پیشنهادات خود در به رسمیت شناختن یک المان و نماد شهری شهرداری مرکز استان را یاری کنند تا حداقل کرج بی نماد نماند؛ اما همانطور که برای نام‌گذاری روز ملی استان البرز به اجماع نرسیده‌اند در این مورد نیز اتفاق چندان موثری رخ نداده است. هر از گاهی همزمان با 20 مهر ماه که زمانی به عنوان روز البرز رونمایی شد به تکاپوی نام و نماد البرز می‌افتند اما همچنان البرز و کرج به عنوان مرکز استان از یک نماد شهری بی بهره است.
در روزهای اخیر پارلمان‌نشینان شهر کرج بیش از پیش در تلاش برای یافتن نمادی زیبنده برای این شهر به سر می‌برند و از گوشه و کنار نمادهایی اعم از موسسه سرم‌سازی رازی، شهید فهمیده و تپه مرادآب شنیده می‌شود اما هنوز به نتیجه واحدی نرسیده‌اند.
المان شهری به عنوان تبلور عینی یک حس نوستالژیک و تعلق امن به سرزمین مادری علاوه بر آنکه از یک بحران هویتی جلوگیری می‌کند، پیوستگی معنایی عمیقی بین دو مفهوم ایجاد می‌کند که برای شهروندان آن خوشایند است. این هویت شهری از منظر کالبدی، طبیعی، انسانی، اجتماعی، تاریخی، اقتصادی یا فرهنگی قابل تامل است و با تاکید بر یک ارزش فرهنگی و هویتی سعی دارد به نوعی یادمان گرایی و توجه به اصل و ریشه یک شهر را در ذهن و قلب شهروندان زنده کند.
به عنوان مثال، استفاده از نماد یک سرباز یا سردار شجاع که در راه وطن جان سپرده است به سادگی حس وفاداری به سرزمین مادری و احترام به شجاعت را در دل زنده می‌کند . اما مهمترین مشکل در انتخاب المان و نماد شهری این است که در گفتمان اجتماعی هیچ گاه نمی‌توان در مورد یک اثر تاریخی یا یک شخصیت یا فضای طبیعی به یک حس جهان‌شمول رسید. همانطور که ذائقه و سلیقه افراد در انتخاب یک غذا یا رایحه یک عطر متفاوت است اینجا نیز به دلیل داینامیک و پویا بودن جامعه نمی‌توان به یک نظر واحد رسید. شاید آنچه امروز برای ما سمبل وحدت و نماد هویت است در طول سالیان به تدریج کمرنگ‌تر شده و حتی تغییر کند.
اما آنچه باید مد نظر متولیان امر قرار گیرد این است که همانگونه که شهری بی اسم نمی‌تواند باشد، بی نماد نیز نمی‌تواند به عنوان یک رسانه عمومی قدرتمند نقش‌آفرینی کند. فراموش نکنیم البرز همین اواخر به عنوان یک استان هویت یافت و اگر آن زمان نیز می خواستند با این تعلل و درنگی که امروز در انتخاب هویت و روز ملی آن تصمیم گیری می‌کنند، به رایزنی بپردازند شاید هیچ گاه البرز به این سادگی به عنوان استانی تازه تاسیس شناخته نمی شد. پس زیبنده است که مسئولان، هنرمندان، نخبگان و شهروندان هر چه زودتر با همفکری و هم‌اندیشی به تعریف یک نماد منحصر به فرد در البرز و حداقل شهر کرج دست یابند.
اما اشاره به یک نکته در این مورد خالی از لطف نیست و آن اینکه در انتخاب این نماد لازم است به تمام جوانب هنری، معماری، معماری منظر، شهرسازی، طراحی صنعتی، مطالعات اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، روان شناسی، جامعه‌شناسی و حتی سیاسی آن توجه نمود و المانی را انتخاب کرد که بیشترین جهان‌شمولی، دربرگیرندگی و نزدیکی را به ذهن جامعه متبادر کند. فراموش نکنیم نماد یک شهر تابلوی یک خیابان نیست که امروز با فوت یک هنرمند زینت‌بخش کوچه شود و فرداروزی با تصمیات لحظه‌ای و احساسی جمعی برداشته شود یا تغییر کند.
خبرنگار: تیلدا حسینی